W zależności od odporności na gruźlicę w danym społeczeństwie rozróżnia się trzy okresy rozwojowe: okres epidemiczny cechujący się dużą zapadalnością i umieralnością na gruźlicę, szczególnie wśród dzieci i młodzieży, okres pośredni odznaczający się niższą zapadalnością i umieralnością, jednak na ogół wysokim zagruźliczeniem ogólnym i wreszcie okres endemiczny charakterystyczny dla społeczeństw „starych” o wysokim poziomie zamożności, kiedy zapadalność i umieralność jest niska i przesuwa się na wiek starszy.
Polska pod względem epidemiologicznym gruźlicy ma pewne cechy okresu en-demicznego i pośredniego. Oceńę sytuacji epidemiologicznej danego kraju opieramy na wskaźnikach: za-padalności, chorobowości i umieralności. W Polsce w okresie powojennym obserwuje się systematyczny spadek wyżej wymienionych wskaźników. Wskaźniki umieralności na gruźlicę w latach 1949-1967 ilustruje ryc. 182.
Mimo poprawy sytuacji epidemiologicznej tutu Gruźlicy zapadalność na gruźlicę wśród dzieci od 0 do 14 lat i w wieku młodzieńczym od 15 do 19 lat na przestrzeni od 1957 do 1967 r. spadła bardzo wyraźnie. Przedstawia to ryc. 183. Liczba zachorowań na gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu również spadła bardzo znacznie, szczególnie w ostatnich latach. W r. 1960 zarejestrowano w całym kraju 1467 przy-
padków gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, w 1962 r. – 664, w r. 1967 – 108, a w 1972 tylko 39 przypadków. Zaznaczyć przy tym należy, że w Polsce istnieją duże różnice w zachorowalności na gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu na terenie poszczególnych województw.
Mimo poprawy sytuacji epidemiologicznej w kraju istnieje duże ryzyko zakażenia i zachorowania wśród całej ludności, a szczególnie dzieci i młodzieży. Wynika to z dużej styczności z prątkującymi, dużej liczby środowisk aspołecznych oraz dużej liczby chorych przewlekle prątkujących, opornych na podstawowe leki przeciwprątkowe. Według Zierskiego i wsp. wśród prątkujących lekooporność w r. 1964 stwierdzono w 49,0%.
