Gruźlica jest chorobą zakaźną i zaraźliwą, wywołaną przez prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis) wykryte przez Roberta Kocha w 1882 r.
Gruźlicę u człowieka mogą wywołać prątki typu ludzkiego, bydlęcego, ptasiego (w patologii ludzkiej odgrywają niewielką rolę). Najczęściej człowiek zakaża się prątkiem typu ludzkiego (w około 90% przypadków). Pewne znaczenie w patologii człowieka mają tzw. prątki atypowe, które różnią się swoimi właściwościami od typowych prątków gruźlicy. Rola ich w patogenezie gruźlicy nie jest jeszcze całkowicie wyjaśniona. Szczep „atypowy” można uznać za patogenny, jeśli wyhoduje się go kilkakrotnie od chorego, u którego jednocześnie nie stwierdzi się typowych prątków gruźlicy.
Prątki mogą wtargnąć do ustroju ludzkiego: drogą oddechową (zakażenie inhalacyjne lub kropelkowe), drogą pokarmową i drogą inokulacyjną – przez wszczepienie w uszkodzoną skórę lub błonę śluzową.
