Obturacyjne zapalenie oskrzeli
Stan ten stwierdza się u ponad 20% niemowląt i małych dzieci, przynajmniej raz lub wielokrotnie. Czym należy tłumaczyć tę częstą reakcję oskrzeli, która w miarę wzrostu dziecka występuje coraz rzadziej? Jak już omawiałam w poprzednich rozdziałach, ma to związek z odrębną budową układu oddechowego małych dzieci, niedojrzałością niektórych mechanizmów odpornościowych, wzmożoną przepuszczalnością naczyń i błon śluzowych. Wszystko to powoduje, że małe dziecko często reaguje obturacją oskrzeli na różne bodźce, zarówno immunologiczne, jak infekcyjne, chemiczne czy mechaniczne. Obturacyjne zapalenie oskrzeli nie jest więc odrębną chorobą, a zespołem objawów, który występuje w przebiegu różnych chorób. Dziecko z obturacyjnym zapaleniem oskrzeli ma duszność, napadowy kaszel, jego oddech jest utrudniony, głośny, świszczący lub chrapliwy, w oskrzelach zalega wydzielina. Wymienione tu objawy są podobne do tych, jakie obserwujemy w astmie oskrzelowej u małego dziecka. W pierwszym półroczu życia dziecka obturacyjnć zapalenie oskrzeli wiąże się najczęściej z zakażeniem wirusowym (np. wirusem RS czy paragrypy). Stwierdzono, że infekcje bakteryjne znacznie rzadziej prowadzą do obturacji. Już odczyn zapalny błony śluzowej ze znacznym jej obrzękiem powoduje wyraźne zwężenie światła oskrzeli, które ponadto wypełnione są śluzem, złuszczonymi komórkami uszkodzonego nabłonka, rozpadającymi się drobnoustrojami (ryc. 7). Wszystko to powoduje obturację oskrzeli i występowanie charakterystycznej duszności wydechowej z furczeniami, zależnymi od zalegającej wydzieliny i świstami uwarunkowanymi znacznym zwężeniem światła oskrzeli. W miarę wzrostu dziecka obturacja w toku infekcji wirusowych pojawia się coraz rzadziej. Napadowa duszność występująca wśród pełnego zdrowia coraz częściej jest objawem astmy. W niektórych przypadkach duszność typu obturacyjnego utrzymuje się znacznie dłużej, nie udaje się wykazać jej wyraźnej zależności od infekcji, dziecko jest jakby przyzwyczajone do duszności, ale męczy się łatwo każdym wysiłkiem. Infekcje tu także pogarszają znacznie stan dziecka. Nierzadko obserwujemy w tych przypadkach nawracające zapalenie płuc. Te przedłużone, zaostrzające się często objawy mogą się wiązać z wadami wrodzonymi płuc, oskrzeli, dużych naczyń krwionośnych, uciskiem na drogi oddechowe przez powiększone serce lub grasicę albo z innymi, długo działającymi czynnikami. Podłożem tych stanów jest przeważnie przeszkoda mechaniczna, którą czasem udaje się usunąć operacyjnie. Tego typu zaburzenia nie mają nic wspólnego z chorobami alergicznymi, poza podobnymi objawami chorobowymi. Duszność występuje tu jednak dość wcześnie, w pierwszych miesiącach życia; dziecko nie wykazuje przeważnie innych cech alergii, w jego rodzinie nie ma chorych na astmę. Źle reaguje na leki przeciwalergiczne. Astma rozpoczynająca się w niemowlęctwie stanowi nie więcej niż l/A wszystkich obturacyjnych nieżytów oskrzeli i nie ustępuje w pierwszych latach życia. Znika natomiast odczyn spastyczny w przebiegu infekcji wirusowych albo duszność wynikająca z upośledzonej sprężystości chrząstek w ścianach oskrzeli czy nacieków komórkowych w ścianie oskrzelików. Obturacyjne zapalenie oskrzeli stanowi poważny problem w pediatrii. Dzieci te wymagają wnikliwie przeprowadzonej diagnozy, długo chorują, potrzebują indywidualnej opieki, są powodem licznych zwolnień matek z pracy, są często hospitalizowane, stanowią bardzo liczną grupę pacjentów w przychodniach, źle poddają się leczeniu. Nie kwalifikują się na ogół do żłobka. Warto odwiedzić też strony: profesjonalny kurs barmański w Trójmieście
