Komórkowe punkty kontrolne i mutacje DNA

W kilku różnych teoriach starzenia zaproponowano, że kluczowym pro­cesem w starzeniu jest uszkodzenie mitochondrialnego i chromosomo­wego DNA. Mitochondria są małymi fabrykami energii w komórkach. Mają własne DNA, odziedziczone po matce. Mutacje bądź to mitochon­drialnego, bądź chromosomowego DNA mogą kolidować z funkcjono­waniem komórek. Jest bardziej prawdopodobne, że podczas jazdy więcej zanieczyszczeń wytworzy silnik starego samochodu niż nowego, a wraz z upływem lat nasze mitochondrialne silniki zmieniają się w ten sam sposób. Gdy się starzejemy nasze mitochondria podczas codziennej pra­cy przekształcania cukrów w energię stają się mniej wydajne, produkują więcej wolnych rodników. Prawdopodobnie liczba zmian w naszych genach kumuluje się wraz z wiekiem, w wyniku uwalniania nadmia­ru cząsteczek utleniających z mitochondriów w połączeniu z obniżoną zdolnością do unieszkodliwiania tych związków chemicznych.

W ostatnich badaniach, prowadzonych przez Scripps Research Institute w La Jolla w Kalifornii, sprawdzano efekt starzenia na 6000 różnych genów zwanych fibroblastami w komórkach skóry pobra­nych od osób młodych, w średnim i starszym wieku oraz od dzieci z rzadką chorobą genetyczną, zwaną progerią. Progeria jest straszną chorobą dziecięcą; charakteryzuje się między innymi przedwczesnym starzeniem, siwiejącymi i przerzedzającymi się włosami, zmarszczka­mi na skórze, zapaleniem stawów, chorobami serca i wczesnym zgo­nem. Naukowcy odkryli, że w komórkach dzieci z progerią wystąpiły takie same mutacje genetyczne jak w komórkach osób w podeszłym wieku, podczas gdy żadna z tych zmian nie pojawiła się u młodych, zdrowych ludzi. Wraz z wiekiem następuje wyciszenie genów, które stymulują naprawy DNA. Odkryto, że utrata zdolności naprawy DNA i zwiększony stres tlenowy prawdopodobnie mają wpływ na 61 różnych genów, z czego ponad połowa dotyczy bądź to wzrostu i podziału ko­mórek, bądź utrzymania substancji otaczających komórki. W tym eks­perymencie zaobserwowano, że wiele genów ulegających starzeniu uważa się za ważne dla kontroli jakości wewnątrz komórki. Nazywa­ne są „genami punktów kontrolnych”, ponieważ po podziale komórki podejmują decyzję, czy nadal funkcjonuje ona wystarczająco dobrze, by przetrwać. Geny punktów kontrolnych usuwają komórki najbardziej skłonne do nieprawidłowego działania, a jeśli ich aktywność słabnie, traci na tym kontrola jakości.