Szybkość, z jaką rozwija się zależność fizyczna, zależy nie „tylko od właściwości środka, ale też od wielkości dawek i drogi jego podawania. Do środków wywołujących zależność fizyczną należą oprócz opiatów również leki i związki działające depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, z których największe znaczenie mają barbiturany, etanol i chlorowcowane węglowodory o niskiej temperaturze wrzenia. Niebezpieczeństwo wywołania zależności fizycznej jest przy wszystkich tych związkach duże, nawet jednak w określonych grupach istnieją znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi środkami. Wśród opiatów zależność fizyczną szczególnie łatwo wywołuje heroina, jednak zarówno morfina, jak i metadon podawane pozajelitowe w dawkach leczniczych 4 razy/24 h już po 2?3 dniach wywołują stan względnie łagodnej zależności, co można udokumentować podaniem naloksonu. Dla odmiany, przy doustnym podawaniu niektórych opiatów (np. kodeina, dekstropropoksyfen) rozwój zależności jest powolny, nawet przy nadużywaniu znacznych dawek, wyraźna zależność występuje dopiero po wielu miesiącach. W przypadku krótko działających barbituranów zależność występuje przy nadużywaniu niezbyt dużych dawek po kilku, kilkunastu tygodniach. Jednakże w przypadku tych leków, podobnie jak w przypadku etanolu, pełna zależność fizyczna może wystąpić już po jednorazowym ciężkim zatruciu.